Verslaving

Wat is verslaving?

Verslaving is een complexe aandoening die zich kenmerkt door het dwangmatig zoeken naar en gebruiken van middelen of gedragingen, ondanks negatieve gevolgen. In de hedendaagse context gaat het niet alleen om middelen zoals alcohol of drugs, maar ook om gedragsverslavingen zoals gameverslaving, social-media verslaving en seksverslaving. Volgens de huidige richtlijnen van de GGZ en WHO wordt verslaving gezien als een biopsychosociaal probleem: biologische kwetsbaarheid, psychologische factoren zoals trauma of stress, en sociale invloeden spelen allemaal een rol.

Bij gedragsverslavingen is er vaak sprake van een ontregeling van het beloningssysteem in de hersenen. Activiteiten zoals gamen of scrollen op social media geven een kortstondige dopamineboost, waardoor men steeds opnieuw op zoek gaat naar die prikkel. Dit kan leiden tot verwaarlozing van relaties, werk, school en zelfzorg. Psycho-educatie helpt cliënten en hun omgeving om verslaving beter te begrijpen en te herkennen, wat een eerste stap is richting herstel.

Verslaving in context – Een systemisch perspectief

Vanuit een systemisch perspectief wordt verslaving niet alleen gezien als een individueel probleem, maar als een symptoom binnen een groter geheel: het gezin, de relatie, of het sociale netwerk. Verslavingsgedrag kan een functie hebben binnen het systeem, bijvoorbeeld als manier om met spanningen, onverwerkte emoties of relationele conflicten om te gaan. Soms is het een poging om controle te krijgen in een chaotische omgeving, of om pijnlijke gevoelens te verdoven die binnen het systeem niet bespreekbaar zijn.

Systeemtherapie richt zich op het herstellen van de communicatie en verbinding binnen het systeem. Door samen te kijken naar patronen, rollen en verwachtingen, ontstaat er ruimte voor verandering. Bijvoorbeeld: een jongere met gameverslaving kan onbewust reageren op een onveilige thuissituatie, waarin conflicten of emotionele afstand spelen. Door het systeem erbij te betrekken, wordt niet alleen het gedrag aangepakt, maar ook de onderliggende dynamiek die het gedrag in stand houdt.

Herstel begint in verbinding

Herstel van verslaving vraagt om meer dan alleen abstinentie; het vraagt om herstel van relaties, van zelfbeeld en van betekenis. Binnen systeemtherapie wordt gewerkt aan het versterken van veerkracht en het hervinden van verbinding – met zichzelf en met anderen. Door verslaving te benaderen als een relationeel fenomeen, ontstaat er ruimte voor compassie, inzicht en duurzame verandering.

Let op: bij ernstig middelenmisbruik of verslaving waarbij medische of specialistische hulp nodig is, zijn wij niet de aangewezen partij. In dat geval adviseren wij om contact op te nemen met de huisarts voor een passende verwijzing naar gespecialiseerde verslavingszorg.